Wat is Galungan-Kuningan en waar in Indonesië viert men dit festival? Lees het in deze blogpost.

Waar gerekend over heel Indonesië slechts een paar procent van de bevolking zich hindoe noemt, is de overgrote meerderheid van de bevolking op het eiland Bali een aanhanger van deze religie. De specifieke vorm van het hindoeïsme op Bali wordt agama tirtha (religie van het heilige water) of agama Hindu Dharma (religie van de hindoeleer) genoemd. De Balinese religie is een uniek geloof, dat hindoeïstische en boeddhistische elementen in zich verenigt.

Een uiting van de Balinese religie zijn de canang sari, de dagelijkse offertjes die meestal door de vrouwen in een huishouden in en om het huis worden neergezet. Deze offertjes (vaak gemaakt van bananenblad en onder meer gevuld met bloemen, rijst, en wierrook) kom je overal tegen: in het hotel, in de taxi, en voor winkels, bijvoorbeeld. Ook kennen de Balinezen een groot aantal festiviteiten die verbonden...

Op Bali vinden altijd en overal ceremonies plaats, met één uitzondering: Nyepi (de Dag van de Stilte). Tijdens deze dag, die in 2021 op 14 maart plaatsvond, wordt de hindoegemeenschap op Bali geacht om zo weinig mogelijk activiteiten te ontplooien. De meeste mensen brengen de dag binnenshuis door, in stilte en reflectie (klik hier voor mijn blog over Nyepi).

Terwijl de stilte heerst tijdens Nyepi, worden de weken voorafgaand aan de Dag van de Stilte juist gekenmerkt door een grote bedrijvigheid. Iedereen maakt zich op voor deze bijzondere dag en overal worden offertjes voorbereid. Dit gebeurt deels in de keuken en wat er gekookt wordt verschilt van plaats tot plaats. Een van de lekkernijen die speciaal voor Nyepi worden bereid in Duda, een dorpje in Oost-Bali, is dodol, een kleverig soort snoep gemaakt van kokos, suiker en rijstmeel. Om dodol te bereiden wordt eerst het vruchtvlees van een aantal kokosnoten geraspt. Deze kokos wordt met water opgekookt en vermengd...

Photo by Bruno Cervera.

Bijna elke dag kan men op Bali genieten van een veelheid aan kleuren en geuren, offertjes en ceremoniën; op toeristische plekken en vóór de pandemie werd men bovendien vaak geconfronteerd met grote mensenmassa’s en een enorme bedrijvigheid. Maar op één dag is het uitzonderlijk stil op Bali: Nyepi.

Op de dag van Nyepi vieren Balinese hindoes de Dag van de Stilte. Voorafgaand aan Nyepi zijn er normaal gesproken allerlei optochten en processies. Vaak is men weken bezig met het koken en prepareren van bepaalde ingrediënten die nodig zijn voor de festiviteiten rond Nyepi; ook wordt veel tijd besteed aan het maken en beschilderen van ogoh-ogoh (zelfgemaakte poppen, vaak in de vorm van demonen). Tijdens de parade aan de vooravond van Nyepi worden deze ogoh-ogoh onder veel kabaal rondgedragen door de dorpen, om slechte geesten weg te jagen en het eiland te zuiveren van negatieve energie. 

...

Photo by Dayvison de Oliveira Silva

Een paar weken geleden ontdekte ik in mijn boekenkast een oude Moesson. Het was het jubileumnummer uit juni/juli 2016, ter ere van het zestigjarig bestaan van dit Indische tijdschrift. Op de voorkant prijkte de volgende tekst: ‘60 jaar en nog altijd pedis’. Deze bewering werd nog eens versterkt door een afbeelding van een grote, rode lombok (Spaanse peper). Moesson-lezers zullen de voorkant vast met een glimlach bekeken hebben. Ik denk dat het de bedoeling van de auteurs was om te zeggen: na al die jaren is de Moesson nog steeds niet stoffig of oubollig; integendeel, het tijdschrift is nog steeds bij de tijd en de inhoud heeft pit. Of misschien: na 60 jaar zijn we nog altijd scherp. (Leest u dit anders? Laat het me weten in een comment onder deze blog!)

Maar wat betekent pedis eigenlijk? Nou, dat weet iedereen. We bestellen ons eten toch altijd op deze manier bij de toko? ‘Ja, lekker, doe maar van alles wat, als het maar niet te...

Photo by Ylanite Koppens. 

Mijn eerste bezoek aan Indonesië was een ‘terug-naar-je-wortels’ reis met mijn familie toen ik tien jaar oud was. Zoals veel Nederlanders heb ook ik enkele Indonesische voorouders. In mijn geval stroomt er een beetje Javaans-Chinees bloed door mijn aderen. Ook woonden en werkten een aantal familieleden decennialang in het toenmalige Nederlands-Indië. De rootsreis zou resulteren in een levenslange liefde voor (of misschien wel: obsessie met) Indonesië. In de komende jaren zou ik vele malen terugkeren – alleen of met vrienden of familie, om te reizen, te studeren, onderzoek te doen of voor werk. Ik had het geluk veel verschillende eilanden en plaatsen in Indonesië te kunnen bezoeken en verbaasde mij erover hoe uniek ze allemaal waren. Wat mij op Sumatra opviel waren de eindeloze bossen en het gevoel van ruimte. Java vond ik daarentegen ontzettend druk. Ik herinner me een 12-uur-durende treinreis door Java (eind...

Bali, april 2018

‘Mau ke mana?’ (Waar ga je heen?) vraagt de vrouw vriendelijk vanachter haar stalletje waarop talloze bananen, manga’s en ananassen op een overzichtelijke manier staan uitgestald. Het is een veelgehoorde vraag, die keer op keer aan vreemden en vrienden wordt gesteld – een vraag ook die op verschillende manieren kan worden beantwoord. Ik moet snel ergens naartoe en antwoord, terwijl ik langs haar prachtige fruitkraam loop: ‘Oh, mau ke sana!’ (Oh, ik ga daarnaartoe!). De verkoopster glimlacht naar me en knikt, begrijpend dat ik op dit moment geen tijd heb om een langer gesprek aan te gaan. Tegelijkertijd waardeer ik haar vriendelijke gebaar. Het is één van de dingen die ik prettig vind aan Bali en aan Indonesië in het algemeen: het is makkelijk om contact met mensen te leggen. De meeste Balinezen die ik ontmoet zijn oprecht nieuwsgierig en maken graag een praatje. Ze nemen de tijd voor een gesprekje met...

Op een van de laatste dagen van 2020 ontving ik een pakketje uit Nederland.

Omdat ik al meer dan tien jaar in Engeland woon, heeft post uit Nederland altijd extra mijn aandacht. Groot was mijn verrassing toen ik het pakket uitpakte – het bleek een (iets verlaat) kerstpakket met allerlei Indische/Indonesische lekkernijen: bumbu om ayam opor te maken, zelfgestookte pandanlikeur, een toegangsbon (gelukkig voor langere tijd geldig) voor Taman Indonesia en zelfs een stukje spekkoek! Ook bevatte het pakket een glossy behorend bij een nieuw Indonesisch kookboek. Bij het doorbladeren van dit tijdschrift zag ik een paar bekende gezichten – altijd leuk – en een aantal inspirerende recepten. Toen viel mijn oog op de titel van het nieuwe kookboek: Baru Belanda. Dat intrigeerde me. Wat zou de auteur (chef Pascal Jalhay) hiermee bedoelen?

Baru kan ‘nieuw’ betekenen en Belanda kan gelezen worden als ‘Nederland(s)’ of ‘Nederlander’....