Baru Belanda

Op een van de laatste dagen van 2020 ontving ik een pakketje uit Nederland.

Omdat ik al meer dan tien jaar in Engeland woon, heeft post uit Nederland altijd extra mijn aandacht. Groot was mijn verrassing toen ik het pakket uitpakte – het bleek een (iets verlaat) kerstpakket met allerlei Indische/Indonesische lekkernijen: bumbu om ayam opor te maken, zelfgestookte pandanlikeur, een toegangsbon (gelukkig voor langere tijd geldig) voor Taman Indonesia en zelfs een stukje spekkoek! Ook bevatte het pakket een glossy behorend bij een nieuw Indonesisch kookboek. Bij het doorbladeren van dit tijdschrift zag ik een paar bekende gezichten – altijd leuk – en een aantal inspirerende recepten. Toen viel mijn oog op de titel van het nieuwe kookboek: Baru Belanda. Dat intrigeerde me. Wat zou de auteur (chef Pascal Jalhay) hiermee bedoelen?

Baru kan ‘nieuw’ betekenen en Belanda kan gelezen worden als ‘Nederland(s)’ of ‘Nederlander’. Verwijst de auteur hiermee naar de nieuwe Nederlanders – Belanda baru?

Niet direct. Terwijl ik verder lees, blijkt dat de titel Baru Belanda hier gebruikt wordt als knipoog naar het beschermde streekproduct ‘Hollandse Nieuwe’: haring die op traditionele wijze verwerkt is en in een bepaalde periode gevangen en verkocht mag worden.[1] De titel verwijst dus denkelijk naar de chefs met een Indische achtergrond die hebben meegewerkt aan het kookboek en die de Indische/Indonesische keuken een nieuwe impuls willen geven. De ondertitel van Baru Belanda is ‘een ode aan de Indische keuken’. Een prijzenswaardig en goed getimed initiatief.

Maar is baru Belanda ook een goede vertaling van ‘Hollandse Nieuwe(n)’? Deze term verwijst in eerste instantie natuurlijk naar de bekende visspecialiteit, de haring of ikan haring. In het Indonesisch bestaat geen een-op-een vertaling van het begrip ‘Hollandse Nieuwe’; het is een term die eerder omschreven zal worden. ‘Baru’ kan bovendien ook ‘pas, zojuist’ betekenen: ‘Saya baru makan’ – ‘Ik heb net gegeten’. Ook kan ‘(Itu) baru Belanda’ gebruikt worden in de zin van ‘(Dat is) pas (echt) Nederland(s)’. Een voorbeeld: ‘We zaten poffertjes te eten, terwijl we keken naar de windmolens in de verte. Itu baru Belanda!’

De glossy maakt nieuwsgierig naar het kookboek, dat er geweldig uitziet – zeker de speciale editie in batikverpakking met unieke sluitzegel. De Indische lezer zal de titel waarschijnlijk direct begrijpen: als je baru (nieuw) en Belanda (Nederlands) bij elkaar zet, ligt de vertaling ‘Hollandse Nieuwe’ voor de hand, toch? Wellicht is hiermee een Indisch-Indonesische term gemunt, maar in Indonesië zal de titel Baru Belanda vraagtekens oproepen.

Bij navraag bleek de opbrengst van alle verkochte kerstpakketten ten goede te komen aan Taman Indonesia, om het park (dat vanwege corona noodgedwongen gesloten is) en de dieren die er gehuisvest zijn, te steunen. Een prachtige actie.

Ik zal daardoor met nog meer plezier proosten op het nieuwe jaar (tahun baru) – misschien zelfs met een glaasje pandanlikeur. En ooit hoop ik als kookliefhebber natuurlijk een exemplaar van Baru Belanda te bemachtigen, want het concept en de voorbeeldrecepten die in de glossy staan, smaken naar meer. 

Selamat tahun baru – Gelukkig nieuwjaar!

VK, 31 December 2020

[1] https://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandse_Nieuwe, bekeken op 31-12-2020.

Kookboek: Pascal Jalhay. Baru Belanda: Een ode aan de Indische keuken. Fontaine Uitgevers.

Foto: Iván Rivero.