Nyepi (Deel II): Over banten en buta kala

Op Bali vinden altijd en overal ceremonies plaats, met één uitzondering: Nyepi (de Dag van de Stilte). Tijdens deze dag, die in 2021 op 14 maart plaatsvond, wordt de hindoegemeenschap op Bali geacht om zo weinig mogelijk activiteiten te ontplooien. De meeste mensen brengen de dag binnenshuis door, in stilte en reflectie (klik hier voor mijn blog over Nyepi).

Terwijl de stilte heerst tijdens Nyepi, worden de weken voorafgaand aan de Dag van de Stilte juist gekenmerkt door een grote bedrijvigheid. Iedereen maakt zich op voor deze bijzondere dag en overal worden offertjes voorbereid. Dit gebeurt deels in de keuken en wat er gekookt wordt verschilt van plaats tot plaats. Een van de lekkernijen die speciaal voor Nyepi worden bereid in Duda, een dorpje in Oost-Bali, is dodol, een kleverig soort snoep gemaakt van kokos, suiker en rijstmeel. Om dodol te bereiden wordt eerst het vruchtvlees van een aantal kokosnoten geraspt. Deze kokos wordt met water opgekookt en vermengd met suiker. Vervolgens wordt deze massa met rijstmeel (tepung) ingedikt. Het maken van dodol is een sociale activiteit waarbij verschillende gezinsleden, mannen en vrouwen, elkaar afwisselen. Men stampt om beurten de tepung fijn in een vijzel, en wisselt elkaar af met het roeren van het dodolmengsel, net zo lang tot het de juiste dikte heeft.

Nadat het dodolmengsel klaar is, wordt het met maïsblad omwikkeld. Eenmaal afgekoeld wordt de dodol samen met allerlei andere etenswaren in een speciale offermand geplaatst. Naast dodol worden onder andere verschillende soorten fruit (zoals salak, bananen en appels), koekjes, krupuk, en bakjes met rijst in de mand gestopt. Ook worden een aantal stokjes saté (die vooraf gemaakt en geroosterd zijn) aan de banten toegevoegd. Tenslotte worden een aantal bloemenoffertjes en decoraties in de mand geplaatst.

De offermanden worden op de dag voor Nyepi naar verschillende tempels en andere belangrijke plekken gedragen. Nadat de banten in de tempel gezegend is, worden de offermanden weer mee naar huis genomen; nu mag het voedsel dat in de manden zit worden geconsumeerd. Alleen de offertjes blijven achter in de tempel.

De offers die voor de banten worden klaargemaakt hebben als doel om de belangrijkste goden in het hindoeïsme te eren. Er zijn echter ook offertjes die gericht zijn op het behagen en afweren van kwade geesten en negatieve energie (buta kala). Deze offertjes zijn, in tegenstelling tot de prachtige en kleurrijke bloemenoffers voor de goden, vaak simpel van vorm. Offers voor de buta kala kunnen soms ook rauw vlees of bloed bevatten, iets dat niet is toegestaan in de offers die aan de goden gewijd zijn.

De kleine offertjes voor de buta kala die bereid worden voor Nyepi worden segehan genoemd. Zij worden op de avond voor Nyepi, als de schemer valt, op verschillende plekken voor het huis geplaatst. De segehan worden aangeboden aan de buta kala opdat zij het leven van de mensen niet zullen verstoren; ook dienen de segehan om negatieve energie te neutraliseren. De segehan bevatten ingrediënten waartoe de buta kala zich aangetrokken voelen, zoals ui en gember; zij worden besprenkeld met water en palmwijn.

In hun totaliteit is het doel van de honderden verschillende soorten offerss en ceremonies om de balans in de kosmos te bewaren, een belangrijk concept in het Balinese hindoeïsme.